Izvor: Al Jazeera Balkans

Piše: Muamer Tanović

Evropska unija odlučila je otvoriti pristupne pregovore sa Bosnom i Hercegovinom, mnogo ranije nego što se to prije samo nekoliko mjeseci moglo očekivati.

Nekoliko brzo usvojenih zakona u BiH, nekoliko izignoriranih…, i EU je popustljivo odlučila otvoriti vrata. Kroz njih treba još „samo“ proći, a to će zavisiti od toga kako će se stvari odvijati u narednom periodu – i u BiH, i u EU, i u svijetu.

Odluka o Bosni i Hercegovini, naime, dolazi u periodu u kojem Evropska unija strahuje od ruskog napretka u Ukrajini i sopstvene sigurnosti u, po sebe, najcrnjem scenariju ruskog rata. Tome treba dodati i sasvim realnu mogućnost da u novembru u SAD-u pobijedi svjetska desničarka i populistička ikona Donald Trump, koji nije toliko sklon pomaganju i zaštiti Evrope i Ukrajine poput postojeće američke administracije. Čak i na Rusiju ima drugačiji pogled.

Kriteriji EU-a za proširenje na Zapadni Balkan očigledno su pali pod teretom tog uznemirujućeg geopolitičkog razvoja događaja, u želji da se blok što prije zaokruži i na zemlje u kojima je jak ruski uticaj, pa tako i Bosna i Hercegovina, u nastojanju da stvori jaču homogenost.

Takvog su stava makar Njemačka, Nizozemska, Slovenija i druge zemlje u kojima vlada zdrava demokratija. No, među onima koji su odlučno podržali početak pristupnih pregovora sa Bosnom i Hercegovinom bile su i zemlje koje se ne mogu nazvati zdravim demokratijama.

Sa BiH ‘jači blok za neliberale’

Govoreći za Al Jazeeru na tu temu, Kurt Bassuener, viši saradnik Vijeća za demokratizaciju politike iz Berlina, istakao je jednu zanimljivu tezu, a to je da su „neliberalne članice EU-a, poput Mađarske na čelu sa (premijerom) Viktorom Orbanom, šampioni proširenja bez prave vrijednosti, jer žele učiniti EU sigurnijom za svoje neliberalne demokratije“.

To su zemlje koje su inače često u koliziji sa smjernicama iz Brisela, od vladavine prava i borbe protiv korupcije, pa do odnosa prema Rusiji i zemljama Zapadnog Balkana. Nerijetko su i euroskeptici.

Ukoliko iz njegovih riječi izvučemo zaključak, možemo konstatirati da demokratama poput Orbana, te snagama okrenutim prema desno, a koje bilježe rast popularnosti u Nizozemskoj, Njemačkoj, Francuskoj, Slovačkoj, Poljskoj…, odgovara ulazak BiH u EU, čak i bez ispunjenja svih kriterija.

Pitanje je – zašto?

Pojašnjavajući svoju izjavu, Bassuener navodi da bi „Orban i drugi evropski neliberali – Fico u Slovačkoj, FPOe u Austriji, koji je prema anketama trenutno spreman za pobjedu u Evropskom parlamentu i nacionalnim izborima, te Marine Le Pen u Francuskoj, voljeli imati jači blok“.

U konačnici, sa rastom AfD-a u Njemačkoj, tako bi, smatra američki stručnjak, neliberali i desničari, manje ili više ekstremni, mogli postati dominantna sila u EU-u.

- I hrvatski HDZ – ali i (predsjednik Zoran) Milanović – figuriraju u ovoj jednačini. Sve ove stranke koje sam naveo su protiv migracije (i imigracije) i za ‘tradicionalne vrijednosti’ – anti-LGBT, zapravo antifeminističke, sa rodnom ideologijom… Neki imaju i klerikalističke elemente. Naročito je Orban naklonjen Moskvi, ali je i većina ovog samozvanog ‘nacionalno konzervativnog’, reakcionarnog bloka - kaže Bassuener.

Scenario iz snova za ovu reakcionarnu plejadu, čiji je Orban nesporni predstavnik, je da Trump bude ponovo izabran, nakon snažnog rezultata na izborima za Evropski parlament i formiranja otvoreno desničarskih vlada u drugim članicama EU, dodao je.

Dugoročni ruski cilj odvajanja SAD-a od Evrope

Na pitanje kako se početak pregovora sa Bosnom i Hercegovinom i ubrzanje njenog eventualnog prijema u Evropsku uniju uklapa u jednačinu o kojoj govori, Bassuener je rekao da bi „Zapadni Balkan bio multiplikator (njihove) sile, u vidu glasova unutar Evropske unije“.

- Vučić je otvoreni Orbanov saveznik. Orban podržava (predsjednika bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska Milorada) Dodika, a zapravo podržava i (predsjednika HDZ BiH Dragana) Čovića. Kao i Moskva. Orban i ostali htjeli bi ih pridružiti svojim neliberalnim redovima kako bi u konačnici upravljali EU-om. A to bi se, zajedno sa Trumpovom pobjedom, uklopilo u dugoročni ruski cilj odvajanja SAD-a od Evrope, u doba Gorbačova poznat kao ‘zajednički evropski dom' - dodao je.

Bassuener podsjeća da je na Balkanskom forumu u Budimpešti ranije ovog mjeseca, ovaj način razmišljanja, odnosno, zagovaranje ubrzanog proširenja bez vrijednosti i ucjena, odnosno, političkog uslovljavanja, posebno u pogledu demokratskih procesa, vladavine prava i ljudskih prava bio „centralna tema svih dužnosnika mađarske vlade“.

Da li je zaista tako? Zahvaljujući Dodiku i Čoviću, Bosna i Hercegovina bi bila još jedan faktor destabilizacije istinskih vrijednosti Evropske unije?

Dr. Marko Attila Hoare, historičar sa Odjela za političke nauke i međunarodne odnose Sarajevske škole za nauku i tehnologiju, ne misli da bi to bio slučaj. Smatra da Bosna i Hercegovina ipak ne može biti partner desničarima u EU-u, čak niti sa Dodikom i Čovićem.

Tvrdi da ovo nije prvi put da i najdemokratskije evropske zemlje progledaju kroz prste kandidatima za EU, tako da ne dijeli mišljenje da bi od mogućeg ulaska BiH u EU najviše koristi mogla imati desnica, kao i oni u Bosni i Hercegovini koji imaju dobre odnose sa tom desnicom.

Nasatavak teksta čitajte ovdje.

(DEPO PORTAL/ad)