Tekst i foto: Adnan UČAMBARLIĆ

Ne, ne radi se o šali niti fotografiji generisanoj pomoću umjetne inteligencije. Na nadgrobnoj ploči na starom groblju u Zemunu zaista je ispisano ime Josipa Broza. Taj grob je već decenijama neiscrpan izvor inspiracije hiljadama teoretičara zavjere koji tvrde kako je to, zapravo, “originalni” Josip Broz, “čiji je identitet preuzeo ruski agent sa nadimkom Tito”. 

I danas je ovaj grob predmet brojnih rasprava po ćoškovima i kafanama zemunske čaršije. No, jedno je sigurno - čovjek koji je ukopan u njemu sasvim sigurno nije vodio Jugoslaviju nakon Drugog svjetskog rata. 

- Na katoličkom delu Zemunskog groblja, na glavnoj aleji u blizini kapija prema Grobljanskoj ulici, stoji nadgrobni spomenik sa imenom Josipa Broza, tu sahranjenog 1941. godine. Još kao dete, kada sam sa razredom preko groblja išao, neko od mojih drugara bi obavezno izvalio nešto povodom tog spomenika i, naravno, odmah ćuškom bio ućutkan od strane učiteljice. 

Kasnije se u kafanskim razgovorima, uvek u pola glasa, često i taj nadgrobni spomenik pominjao, uglavnom u okviru široko rasprostranjene priče da je pravi Josip Broz sa nadimkom Tito poginuo početkom rata, a da su njegovi partijski drugovi tada na upražnjeno mesto ubacili dvojnika. Ta priča imala je mnoštvo detalja, a spomenik na zemunskom groblju uvek je figurirao kao krunski dokaz - pričao je svojevremeno pokojni zemunski hroničar Branko Najhold.

Po njemu, ta priča je postala javna odmah nakon Titove smrti, "samo su sada njeni glavni kazivači bili njegovi dojučerašnji čankolizi".

- Zalud sam u raznim situacijama govorio da nadgrobnik nikakve veze sa Titom nema, čak su se i čudili da ja, od detinjstva zakleti antikomunista, toliko branim Tita. A ja nisam Tita branio, već - istinu. Ipak, misterije nikakve nema, barem što se Josipa Broza, pokopanog u Zemunu, tiče. On je rođen 1877. godine u mestu Brezje, u Hrvatskom Zagorju, dakle Titov je zemljak, ali ni u kakvoj bližoj rodbinskoj vezi, jer tamo ni prezime Broz, a još manje ime Josip, nisu nikakva retkost. 

Uostalom, taj "zemunski" Josip Broz nikada se politikom bavio nije. Čovek je dugo radio u Nemačkoj, u Bremenu, kao prevodilac u tamošnjem hrvatskom iseljeničkom društvu, u Ogulin je došao posle Prvog svetskog rata, a zatim se preselio u Zemun, gde je i umro 1941. godine. Sahranili su ga sin Rudolf i snaja Jelena koji su kasnije takođe pokopani u istoj grobnici. Da li je Tito zamenjen dvojnikom - to je pitanje u koje neću da ulazim. I ako jeste i ako nije, to sa Zemunom nikakve veze nema, a ja se ipak prvenstveno lokalnom istorijom bavim - naveo je Najhold.

No, nesretni Broz, koji leži na zemunskom groblju (u blizini zloglasnog Ljubomira Magaša, poznatijeg kao Ljuba Zemunac), ipak je imao indirektnog dodira sa svojim slavnijim imenjakom. I to prilično nesretnog po njega.

Naime, Slavko Odić u svom “Dosijeu bez imena” piše kako je historiji poznat samo jedan slučaj zadiranja zemunskog redarstva u djelokrug beogradske policije.

- Saznavši za ovo (tj. da je u beogradski telefonski imenik unesen neki - Broz Josip, Zavod za kupoprodaju nepok. imanja 'Dunav', Njeguševa UI. 11/11, 27-659, op. AV), ustaše su hitno tražili preko Retla, šefa političkog odjeljenja zemunske policije, da provjeri navedene podatke, radi čega je ovaj uputio pomenutog čovjeka u beogradsku Centralnu prijavnicu. Budući da se činovnik, koji je pošao u Centralnu prijavnicu radi provjere gornjih podataka, predugo zadržao, od 10 sati prije podne do 16 sati, te pretpostavljajući, da je imao nekih neprijatnosti, intervenisao je Retl kod Paranosa. Saznavši razloge, zbog kojih mu je službenik bio zadržan, Retl je zamolio Paranosa da ga pusti, rekavši mu, da je on po njegovu naređenju došao da izvrši provjeru za Josipa Broza, za kojega je iz Zagreba javljeno da je registrovan kao telefonski pretplatnik grada Beograda, a da je inače poznati komunist, kojega Zagreb traži - piše Odić

Paranos je na Retlovu intervenciju pustio zadržanog civila, a s Retlom je tom prilikom razgovarao o uzajamnoj saradnji i o izručivanju prebjeglih komunista iz Zemuna u Beograd odnosno obratno. Mada Retl nije saopćio Paranosu, da se u slučaju Josipa Broza zapravo radi o Vrhovnom komandantu Narodno-oslobodilačke partizanske i dobrovoljačke vojske Jugoslavije, poznatom pod nadimkom Tito, ovaj ipak nije propustio, da se zainteresuje za osobu, koja je zanimala ustašku policiju. 

U dva maha je slao svoje činovnike da provjere ko stanuje u Njegoševoj 11/11 te prikupe podatke o Josipu Brozu, vlasniku kupoprodajnog poduzeća 'Dunav'. Naravno, bio je uzaludan i promašen posao, jer se za tog Broza nije moglo ustanoviti ništa što bi iole interesovalo Specijalnu policiju.

(DEPO PORTAL/au)