Autorka: Slađana Gajić

- Osiguranik koji nema navršenih 65 godina ima pravo na starosnu penziju kada navrši 60 godina života i 40 godina staža osiguranja ili penzijskog staža. Žena osiguranik koja nema navršenih 65 godina života ima pravo na starosnu penziju kada navrši 58 godina života i 35 godina staža osiguranja - navodi se u Prednacrtu, te dodaje da osiguraniku koji ima navršen staž osiguranja s uvećanim trajanjem, starosna granica za ostvarivanje prava na starosnu penziju smanjue se zavisno od stepena uvećanja staža za po jednu godinu, dok se starosna granica može smanjivati najviše do 55 godina života.

Kako se navodi, iz starosne penzije određuje se tako što se lični bodovi osiguranika pomnože s vrijednošću opšteg boda na dan ostvarivanja prava.

- Lični bodovi osiguranika utvrđuju se množenjem ličnog koeficijenta osiguranika i njegovog penzijskog staža, a za određivanje ličnih bodova penzijski staž može iznositi najviše 45 godina. Penzijski staž iskazuje se brojčano, a utvrđuje se tako da se svaka godina računa kao jedan, svaki mjesec kao 0,0833, a svaki dan kao 0,00274, dok se penzijski staž iznad 40 godina utvrđuje tako da se svaka godina računa kao 0,5, svaki mjesec kao 0,0417, a svaki dan kao 0,00137 - precizirano je u Prednacrtu, te napomenuto da početnu vrijednost opšteg boda određuje Vlada RS.

Penzije se usklađuju 1. marta svake godine prema procentu koji predstavlja zbir polovina procenta promjene prosječne neto plate i procenta troškova života u RS u prethodnoj godini, a procenat usklađivanja penzija ne može biti manji od procenta troškova života.

- Korisniku kome je penzija određena u iznosu manjem od najmanjeg iznosa penzije isplaćuje se najmanja penzija, koja ne može biti manja od 50 odsto prosječne penzije na teret Republike isplaćene za decembar prethodne godine - ističe se u Prednacrtu. Lice koje u skladu s ovim zakonom ispuni uslove za ostvarivanje prava na penziju po više osnova može, po sopstvenom izboru, koristiti samo jedno od tih prava.

- Novi iznos penzije određuje se osiguraniku pod uslovom da je naknadno navršio najmanje godinu dana staža osiguranja, tako da se ponovo odredi iznos penzije na dan ostvarivanja prava računajući i naknadno navršeni staž - navodi se u Prednacrtu.

- Udovica ima pravo na porodičnu penziju ako je na dan smrti supruga navršila 50 godina života, a udovac 60 godina. Pravo na porodičnu penziju prestaje udovici mlađoj od 50 godina ili udovcu mlađem od 60 godina koji stupi u brak - naglašava se u Prednacrtu. Ako je umrli korisnik penzije u trenutku zaključenja braka navršio 65 godina života, odnosno 60 godina bračni supružnik ima pravo na porodičnu penziju, pod uslovom da imaju zajedničko dijete ili da je brak trajao najmanje dvije godine.

- Dijete ima pravo na porodičnu penziju do navršenih 15 godina života ili do završtetka školovanja, ali najkasnije do navršenih 26 godina života. Ako se utvrdi nesposobnost, onda ima pravo dok ta nesposobnost traje. Roditelj lica koje je poginulo u vršenju vojne dužnosti od 17. avgusta 1990. do 19. juna 1996. godine ima pravo na porodičnu penziju, bez obzira na godine života i na iznos prosječnog mjesečnog prihoda po članu porodičnog domaćinstva - navodi se u Prednartu. Prednacrtom je definisano da se u staž osiguranja s uvećanim trajanjem računa vrijeme koje je osiguranik radio kao lice s najmanje 70 odsto tjelesnog oštećenja, vojni invalidi od I do VI grupe, civilni invalidi rata od I do VI grupe, a ovim osiguranicima staž osiguranja s uvećanim trajanjem računa se ako je, pored doprinosa za staž osiguranja s efektivnim trajanjem, plaćen i doprinos srazmjerno stepenu uvećanja staža.

- Poseban staž u dvostrukom trajanju računa se pripadniku oružanih snaga SFRJ ili vojnih formacija pod komandom tih snaga, za vrijeme oružanih sukoba na teritoriji te države od 17. avgusta 1990. do 19. maja 1992. godine, i pripadniku VRS i MUP za vrijeme oružanih sukoba na teritoriji bivše BiH od 19. maja 1992. godine do demobilizacije. U poseban staž u dvostrukom trajanju računa se i vrijeme provedeno u zarobljeništvu, kao i vrijeme provedeno na liječenju i medicinskoj rehabilitaciji, zbog posljedica bolesti ili povreda zadobijenih u oružanim sukobima i zarobljeništvu. Poseban staž utvrđuje Fond rješenjem, na osnovu pravosnažnog rješenja o kategorizaciji borca, a on se računa najdalje do 19. juna 1996. godine - objašnjeno je u Prednacrtu u kojem se dodaje da se poseban staž u dvostrukom trajanju ne može računati u staž osiguranja bez obzira na to da li je unesen u matičnu evidenciju Fonda. S povredom na radu izjednačena je povreda lica zadobijena za vrijeme učešća u oružanim sukobima, kao i bolest tog lica koja je uzročno-posljedično vezana za to vrijeme.

- Osiguranik kod kojeg postoji smanjena radna sposobnost ima pravo na profesionalnu rehabilitaciju i novčanu naknadu u vezi sa smanjenom radnom sposobnošću, što obezbjeđuje poslodavac - ističe se u Prednacrtu, te dodaje da osiguranik kod koga je gubitak sposobnosti za rad prouzrokovan povredom na radu ili profesionalnom bolešću ima pravo na invalidsku penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža.

Tane Peulić, predsjednik Sindikata metalaske industrije i rudarstva RS, kazao je da Savez sindikata RS ne odustaje od prijedloga da osnovica za penzionisanje bude 40 godina radnog staža, bez obzira na godine starosti.

- Za sada je predviđeno da se u penziju ide sa 40 godina staža, ali postoji i drugi uslov, 65 godina starosti. To znači da bi nekome sa 40 godina staža i 60 godina starosti penzija bila umanjenja dok ne namiri 65 godina starosti. Mi smo protiv takve varijante - kazao je Peulić. Ranko Milić, predsjednik Unije poslodavaca RS- kazao je da su u radu Radne grupe za izradu zakona pokušavali da utiču na izmjenu onih odredaba koji idu na štetu poslodavaca.

- Podržavamo da radnik ima pravo na profesionalnu rehabilitaciju, međutim postavlja se pitanje dokle će se stvarati takvi principi da neko daje prava, a da neko drugi preuzima obavezu. Iskoristićemo sve moguće metode da to pitanje skinemo kao dodatni teret poslodavcima - kazao je Milić.

Dražan Perendija, predsjednik Predsjedništva BORS, kazao je da ovakav prednacrt zakona za sada nije prihvatljiv za boračku populaciju.

- Sve je to bacanje požara u dvorište boraca i mi ne dajemo saglasnost na ovaj zakon - kazao je Perendija.

Penzioneri bez zamjerki

Rade Rakulj, predsjednik Udruženja penzionera RS, rekao je da penzioneri nemaju nekih zamjerki na ovaj prednacrt zakona.

- Više se pažnje posvećuje radu i vrednovanju rada. Mi smo tražili da bude više penzionera kod upravljanja Fondom, a sada je određen jedan član odbora, te da se penzije usklađuju sa rastom plata, a ne sa tržištem, odnosno s promjenom cijena na tržištu - kazao je Rakulj.

(Fokus, BLIN, sv)