Najcrnju “stranicu” okupacija Bačke, od strane Mađarske, tokom Drugog  svjetskog rata imala je u poznatom pogromu s kraja januara 1942. poznatom kao “Novosadska racija”.

Mađarska žandarmerija, tada je pohapsila hiljade građana Novog Sada, Jevreja i Srba, a ubijeno je, i potom bačeno pod led, 1.246 Novosađana,  pri čemu su 165 bili djeca a 809 Jevreji.

Centar "Simon Vizental", na čijem je čelu Efraim Zurof, locirao je Šandora Kepira krajem 2006. u Budimpešti.

Kepiru je prethodno, u dva navrata, suđeno u Mađarskoj zbog zločina u Novom Sadu januara 1942. i to 1944. godine zbog “povrede žandarmerijsklog kodeksa” , kada je osuđen na 10 godina zatvora.

Suđenje izrvršiocima pogroma u Novom Sadu pod Hortijevim režimom bilo je posljedica nesebičnog zalaganja Endre Bajči Žilinskog, uglednog političara i narodnog poslanika, što će se završiti tragičnim krajem i samog Žilinskog decembra 1944. kada je Horti već bio interniran od strane Njemaca.

Nakon što je nacistička Njemačka izvršila direktnu okupaciju Mađarske, tadašnji opunomoćeni zastupnik Berlina dr Edmund Vesemajer 30. marta 1944. godine zahtjevao je od mađarskog premijera Deme Stojaija “ukidanje Novosadskog procesa i punu rehabilitaciju optuženih mađarskih oficira”.

U slučaju Kepira i drugih, pokrenuto je vraćanje čina i kao rezultat donijeta je Uredba načelnika Generalštaba od 31. maja 1945. godine kojom je Kepiru vraćen čin koji je imao.

Godine 1946. kada se Kepiro nalazio u Austriji, njemu je ponovo suđeno u odsustvu,  i  osuđen je zbog ratnih zločina na 14 godina zatvora.

Možda posljednje suđenje nekom ratnom  zločincu iz Drugog svjetskog rata

U Argentinu je pobjegao 1948. poput mnogih drugih nacističkih ratnih zločinaca, i tamo je boravio  do 1996, kad se obratio mađarskoj ambasadi u Buenos Ajresu s molbom da se vrati u u svoju zemlju, što mu je omogućeno.

Mađarska vlada, na zahtev Centra "Simon Vizental", ponovo pokrenula je postupak protiv Kepira, pošto prema zakonima te zemlje, osobama kojima je suđeno za ratne zločine u odsustvu, poslije njihovog hapšenja, mora biti ponovo suđeno.

Zahtjev za sprovođenje istrage protiv bivšeg mađarskog oficira podnjelo je 2008. godine i Tužilaštvo za ratne zločine u Srbiji.

Proces protiv njega nastavljen je maja ove godine, pošto su medicinski stručnjaci pravosudnih organa ustanovili da je fizički i mentalno sposoban da shvati šta se u sudnici dešava.

Kepiro se direktno teretio za ubistvo više desetina ljudi, čiji je identitet utvrđen, tokom Novosadske racije, među njima je bilo i jedanaestoro djece.

Svjedoci su potvrdili da se sjećaju Kepira u vrijeme Novosadske racije kao žandarmerijskog kapetana.

Između ostalog osumnjičen je i da je učestvovao u deportacijima novosadskih Jevreja u koncentracioni logor Aušvic tokom 1944. godine.

Suđenje u Budimpešti počelo je 5. maja ove godine, kada je Kepiro izjavio da je nevin, da nije učestvovao u krvoproliću, niti da je tada dobio naređenje da ga izvrši.

Prvom saslušanju je prisustvovao srpski tužilac za ratne zločine Vladimir Vukčević.

Ovo će vjerovatno biti posljednje suđenje nekom ratnom zločincu iz Drugog svjetskog rata.

(Slobodanevropa.org, Blin/bk)