Vrijednost prodaje poljoprivrednih proizvoda na pijacama u RS pala je za 15,7 odsto u odnosu na isti period lane, a suprotno sezonskim trendovima, u februaru se pazarilo za četvrtinu manje nego u januaru.
 
Međutim, pad vrijednosti prodaje nije rezultat pojeftinjenja proizvoda, jer su mirovale samo cijene mliječnih proizvoda i jaja. Manja prodaja zabilježena je i u trgovinama na malo, a trgovci kažu da su zbog poskupljenja takav trend i očekivali.
 
Inflacija je, najvećim dijelom, uslovljena rastom cijena hrane. Hljeb je u februaru, u odnosu na januar poskupio za 11,5 odsto, brašno za 5,7 odsto, povrće 2,8 odsto i voće za 2,7 odsto. Ulje je skuplje za 1,8 odsto, a šećer za četiri odsto. Zvanična godišnja inflacija u RS je 3,7 odsto.
 
Poljoprivrednici tvrde da je na visoke cijene voća i povrća uticala i prošlogodišnja kriza, kada se na tržištu dešavalo upravo suprotno - zbog velike zasićenosti tržišta cijene su bile niske.
 
Bogdan Marjanović, predsjednik Asocijacije samostalnih trgovačkih radnji u Banjaluci, kaže da su i proizvođači u Hercegovini iskoristili vrijeme posta i podigli cijene zeleniša.

- Međutim, kupovna moć brzo slabi, prodaja svih vrsta hrane je pala, pa i mi nabavljamo oko 30 odsto manje robe u odnosu na lane. Iz korpe se izbacuje sve više proizvoda, a najviše mušterija dolazi po hljeb i mleko. Tamo gdje je pazar bio oko 1.500 KM sada je jedva 1.000 KM - objašnjava Marjanović.
 
On napominje da kupci pre posežu za testeninom nego za povrćem, a cijene su najveći razlog.
 
- Ne traži se tjestenina što je ljudi više vole, nego zato što se veća količina za ručak može napraviti za manje para - kaže Marjanović. Dodaje da o krizi govori i činjenica da trgovci osjete svaku isplatu penzija ili plata.
 
Iz Pokreta potrošača RS poručuju da i pored inflacije najbolje stoje budžetski korisnici, a najgore radnici u privredi koji plate dobijaju na kašičicu, ali i penzioneri kojima penzija nije povećavana već četiri godine.
 
- Količina novca koja je bila u opticaju lane sada je znatno smanjena, a cijene su rasle. Logično je da u takvim uslovima pada tražnja, jer potrošači nemaju sa čim da kupe hranu - kaže Petrović.
 
Inače, domaćinstva u RS na hranu u prosjeku troše oko 40 odsto primanja, dok se u zemljama EU taj procenat kreće oko 16 odsto. Petrović napominje da oko 80 odsto potrošača nema mogućnost da zadovolji sve potrebe, a poskupljenja u pravilu preslože prioritete. Kada se plate struja, voda i grijanje, štedi se na svemu ostalom, pa i na hrani.

- Cijene voća i povrća su u zimskom periodu rasle oko dva odsto, ali ove godine uveliko je pređena ta granica. Međutim, dobra je vijest što nam stiže sezona, pa će cijene voća i povrća padati - kaže Petrović.
 
Ukoliko se to desi, posebno će odahnuti roditelji sa više djece. Jovan Radovanović iz Udruženja roditelja sa četvoro i više djece kaže da oko 75 roditelja njihovih članova nema nikakav posao. U nastojanjima da dejci kupe hranu, naročito voće i povrće, zapuštaju plaćanje komunalija.
 
- Međutim, i za prehranu se sve teže izdvaja. Troškovi hrane rastu, a primanja, onih koji rade miruju - kaže Radovanović. On kaže da djeca u besparici najviše trpe.
 
- Porodicama koje žive na selu i same sebi uzgoje povrće nešto je lakše. Imali smo ideju da osnujemo poljoprivrednu zadrugu i na taj način onima koji žele da se bave poljoprivredom omogućimo da rade. Međutim, ni za to nemamo novca - objašnjava Radovanović.

(BLIC/ds)