Na sjednici Parlamenta BiH danas je raspravljano o prijedlogu šefa Kluba HDZ-a Nikole Lovrinovića da se u lični identifikacioni dokument upisuje etnička pripadnost građana. Diskusiju o toj temi imao je Predrag Kojović, zastupnik Naše stranke. Prenosimo je u cijelosti:

“Ne vjerujem da je iko iznenađen ovim prijedlogom. Već mjesecima, u procesu pregovora o ustavno-izbornoj reformi pratimo logičku i jezičku akrobatiku kojom HDZ pokušava sakriti ono što svojim arhaičnim prijedlozima zaista želi, a to je dovršetak etničke podjele jedne zemlje koja je organski i historijski multietnička i multireligijska.

Ne vjerujem ni da je iko iznenađen da je prijedlog u proceduru uputio Nikola Lovrinović, profesor historije čiji je uži predmet zanimanja u tom širokom polju srednjovjekovna Bosna i Hercegovina.

Pitanje elemenata koji se trebaju naći u ličnoj karti nije novo. Posebno nije nova ideja o uvođenju onoga što se stručno zove grupno kvalifikovanje u ličnom dokumentu. Razlozi zbog kojih je ova naizgled trivijalna stvar decenijama predmet akademskog i političkog interesa su mnogi. 

Postoji veliki broj akademskih i političkih studija koje istražuju vezu između uvođenja elementa etničke ili religijske pripadnosti u lične dokumente i državne, administrativne diskriminacije, protjerivanja pa i genocida. Nema potrebe biti historičar i ići u daleku, srednjovjekovnu, prošlost.  

Dovoljno je krenuti od jula 1938. kada je u tadašnjoj Njemačkoj donesena zakonska odluka da se u ličnim dokumentima Jevreja udari štambilj sa velikim slovom J. Svega nekoliko mjeseci kasnije dogodiće se Kristalna noć u kojoj je podivljalim fašistima početak istrebljenja jednog cijelog naroda značajno bio olakšan činjenicom da fašisti nisu Jevreje morali prepoznavati na ulici. Ne. Ta informacija je bila u ličnom dokumentu svakog Jevreja. Fašisti su je, samo par mjeseci ranije, zakonom tamo stavili.

Oni kojima se uspon fašizma u tridesetim godinama čini kao predaleka prošlost studiraju genocid u Ruandi. U vrijeme kolonijalne vlasti Belgija je u lične dokumente lokalnog stanovništva uvela element grupne kvalifikacije, odnosno, obavezno upisivanje etničke pripadnosti i svakom građaninu Ruande je u ličnoj karti pisalo da li je pripadnik Hutu ili Tutsi plemena. Upravo na osnovu te činjenice, da je etnička pripadnost bila svakome upisana u lični dokument bilo je moguće da u periodu od svega 100 dana pleme Hutu počini genocid nad skoro 700.000 pripadnika plemena Tutsi.

To je samo jedan od razloga zašto tog elementa nema u ličnim kartama većine Evropljana. Drugi je, naravno, taj da ne postoji nikakav razlog niti interes policije, drugih državnih organa ili nekih neformalnih grupa da uvidom u ličnu kartu saznaju etničku ili religijsku pripadnost svog građanina. Zašto bi, šta će im. 

S druge strane, naravno da postoji interes države da u zakonom definisanim situacijama može da identifikuje svakog svog građanina. Zato i postoje lične karte.

Kako sada izgleda prosječna evropska lična karta, koji su elementi u njoj?

Uobičajeno, reklo bi se… Fotografija, ime i prezime osobe, datumi rođenja, izdavanja i važenja, ponekad matični broj.

Od 2. augusta 2021. godine na snazi je evropska regulativa koja propisuje novi izgled i elemente lične karte za građane Evropske unije. Smatrajući da je za istinsko slobodno kretanje ljudi na području EU važno učiniti svaki napor da se izbjegne diskriminacija nova pravila zahtijevaju da lična karta umjesto pisanog postane, de facto, elektronski dokument. Fotografija nestaje sa naslovne stranice i zajedno sa dva otiska prstiju seli se na memorijski čip koji je ugrađen u ličnu kartu.

Na samoj ličnoj karti, osim imena i prezimena osobe, zahtijeva se samo naziv države skraćen na dva slova. Članicama je ostavljena sloboda da osobu spolno identifikuju stavljajući ispred imena gospodin ili gospođa, ali je sugerisano kao nepotrebno. Dakle, to je budućnost prema kojoj ide Evropa. Budućnost u kojoj su etničko porijeklo, rasa, religioznost ili spol njenih građana irelevantni za državu.

S druge strane, prijedlog HDZ-a koji je danas pred nama, da se u lične karte Bosanaca i Hercegovaca upisuje njihova etnička pripadnost ide u sasvim suprotnom smjeru. Ne prema budućnosti, nego prema prošlosti. Da budem sasvim precizan, prema srednjem vijeku.”

(DEPO PORTAL/md)