Sve je dakle po pravilima, osim što je Beograd i ovog puta, čini se, upozoren da ako teži ka statusu kandidata za članstvo u EU mora poštovati i pravila Unije. A od toga nije izuzet i odnos koji se mora zauzeti prema režimu bjeloruskog diktatora.

U Ministarstvu inostranih poslova Srbije, radiju "Slobodna Evropa" potvrđeno je da je odluka o uvođenju sankcija Bjelorusiji donesena na osnovu akta koji je posljednjeg dana januara Savjet ministara usvojio u Briselu.

Nešto više od mjesec dana kasnije Srbija je, prenose neki mediji, suočena sa upozorenjima iz sjedišta Evropske unije po kojima nije moguće tražiti status kandidata a istovremeno se ponašati suprotno spoljnoj politici u pitanjima o kojima je u Briselu postignut konsenzus.

Ministar odbrane Srbije Dragan Šutanovac zamoljen za komentar, uputio je na resor inostranih poslova, uz objašnjenje da sve odluke o izvozu, pa čak i vojne opreme, odobravaju na toj adresi.

- Konačan stav ima Ministarstvo inostranih poslova, iako dozvole izdaje Ministarstvo za ekonomiju. Ministarstvo odbrane je zaduženo samo za transport tehnologije, tako da vrlo često u javnosti ispada da se Ministarstvo odbrane pita za izvoz naoružanja, što nije tačno - kazao je Šutanovac.

Šef diplomatije Srbije Vuk Jeremić je sa predsjednikom države u posjeti Japanu, dok se njegov zamjenik Borko Stefanović priprema za pregovore Prištine i Beograda. Stoga u Ministarstvu nisu mogli da obezbijede adekvatnog sagovronika.

Podsjetimo, Savjet Evropske unije je zamrznuo sredstva i zabranio putovanja za oko 160 zvaničnika Vlade Bjelorusije i druge pojedince za koje se vjeruje da su učestvovali u predizbornim prevarama i postizbornom progonu političkih protivnika, što je za posljedicu imalo ulične sukobe i policijsko nasilje nad demonstrantima.

Raspolućenost između interesa

Brisel je odgovorio sankcijama koje Srbija uvodi mjesec dana kasnije. Stav vlasti u Beogradu često je nejasan, zbog toga redovno i dolazi u poziciju one koju iz sjedišta Evropske unije upozoravaju na principe organizacije kojoj teži, ocijenio je politikolog Jovan Komšić.

- Srbija je inače zemlja koja se nalazi u vrlo protivurječnoj poziciji i po spoljno-političkim i po unutrašnjim kapacitetima i prioritetima. Raspolućena je između trenutnih i dugoročnih interesa. Evropska unija, po mom sudu, zna poziciju ali ima interesa, po mom sudu, da drži dovoljno blizu Srbiju kako ne bi otišla iz orbite EU. Nije ništa iznenađujuće što kasnimo sa tim odlukama ali istovremeno ako hoćemo da budemo bliže Evropi, mora biti sve manje slučajeva u kojima ćemo biti disonantni u odnosu na politiku EU. Potrebno je više koordinacije i ja vjerujem da će to zavisiti od stvarnog tempa približavanja Srbije statusu kandidata. Ipak mislim da nije riječ o namjernom ignorisanju odluka EU. Tamo gdje se jasno utvrde prioriteti ne događaju se propusti ove vrste - kazao je Komšić.

Nesumnjivo potez koji je Beograd preduzeo urušiće dobre odnose Bjelorusije i Srbije učvršćene u vrijeme Miloševića, ali i dodatno osnažene nakon pada srpske diktature.

Lukašenko je posljednji put u Srbiji bio marta 2009. godine, skoro pa u tajnoj posjeti, tokom koje je na sastancima sa premijerom Mirkom Cvetkovićem i tadašnjim vicepremijerom Mlađanom Dinkićem dogovoreno produbljivanje ekonomske saradnje dvije države.

Nakon ove posjete je Srbija u Minsku potpisala Sporazum o slobodnoj trgovinskoj zoni sa Bjelorusijom. Javnost je o tome obavijesito tadašnji ministar Mlađan Dinkić podcrtavajući da je time omogućeno srpskoj privredi da bez carina izvozi na tržište koje broji oko deset miliona stanovnika.

Dogovor pod tako dogovorenim uslovima omogućio je samo u 2010. godini izvoz iz Srbije u Bjelorusiju u vrijednosti od više od 41 milona dolara, ali i uvoz u Srbiju u duplo većoj vrijednosti, preko 84 miliona dolara.

Mjere koje je utvrdila EU restriktivne su prema okruženju predsjednika Bjelorusije pa je teško utvrditi koliko se reflektuju na privredu. U svakom slučaju, jasno je da će ukoliko ponovo poželi da posjeti Kopaonik, a to mu bude zabranjeno, to biti najmanja šteta od odluke kojoj se i Beograd priključio.

(Radio Slobodna Evropa, BLIN MAGAZIN/ma)