Piše: Jasmin DURAKOVIĆ

Bilo je to sada već davne 1989. Glumci amateri su imali svake godine svoj festival u Bugojnu, pa su te godine udružili snage kako bi napravili zajedničku predstavu. Uzeli su tekst „Događanja familije Hadumić“ Rusmira Agačevića Rusa, Travničanina kojeg su proslavile kultne dječije emisije na nekadašonjoj TV Sarajevo, ali i najizvođenijeg pisca u amaterskim pozorištima na prostoru tadašnje Jugoslavije. Rus je priča za sebe, kako tada, tako i danas.

U toku rada na toj predstavi upoznao sam reditelja Dubravka Bibanovića Bibana. Bio je vizualno markantan, boemskog karaktera, ali i vrhunski obrazovan reditelj i intelektualac. Dva je fakulteta završio – filozofiju i socilogiju u Sarajevu i Akademiju za pozorište, film i televiziju u Beogradu.

Bio je otvorenog i istraživačkog duha, pa mu na polju umjetnosti ništa nije bilo strano. Tako je, kao eho studentskih demostracija u Jugoslaviji, bio u ekipi koja je organizirala Poetski maraton kada je preko 250 sarajevskih književnika danima i noćima recitiralo poeziju u nekadašnjem Radničkom univerzitetu „Đuro Đaković“. Najčešće je djelovao u tandemu sa Safetom Plakalom i iza njih je veliki broj danas kultnih umjetničkih projekta. 

Radio je sa njim iste te godine i čuvenu teatarsku instalaciju po Direnmatu  “Maldororov tramvaj” koja je trajala koliko traje i jedan krug sarajevskom ”dvojkom”. Poslije su radili niz drugih velikih pozorišnih projekata koji su ostali dio historije sarajevskog teatra. Meni je lično najdraža bila njihova suradnja o postratnom periodu kada su, po Plakalovom čuvenom tekstu i Bibanovićevoj režiji, napravili remek djelo ovdašnje pozorišne scene „Feniks je sagorio uzalud“. Čudesna je to bila predstava poetsko-refleksivnog senzbiliteta na sceni, gdje će drugo, SARTR-a.

Bibanović je u teatru radio sve forme – od ozbiljnih političkih drama do predstava za djecu i mjuzikla. Ali se nije samo tu zaustavljao. Jedan je, sarađujući vrlo često sa čuvenim dizajnerom Draganom S. Stefanovićem, od pionira marketinške industrije u BiH; vječnim je ostao njegov slogan „Štednja je mudrost trošenja“ urađen za jedno osiguravajuće društvo iz Sarajeva.

Među prvima je u Sarajevu počeo raditi namjenske filmove svih profila, pa je tako ostalo zabilježeno kako je, sa grupom okupljenom oko današnje producetnske kuće FIST, započeo snimanje filma o fudbalskog reprezentaciji Jugoslavije koju je tada vodio Ivica Osim.

Samo je jedan takav profil umjetnika i čovjeka od akcije mogao pokrenuti priču o osnivanju Ratnog teatra u opsjednutom Sarajevu. Pored njega je na prvoj liniji bio Satef Plakalo i oni su, preko Umjetničke čete Regionalnog štaba TO, odmah zakotrljali tu priču, u prvim danima opsade grada. Bio je to maj 1992. godine.

U to vrijeme sam se i ja počeo intenzivnije duržiti sa ekipom okupljenom oko Bibana. Unutar te raznovrsne grupe Biban je imao status lidera i čovjeka koji pokreće nove ideje i projekte. Tako je bilo i sa SARTR-om, Biban je organizirao čitavu stvar, ali je umjetnički gledano uloga Safeta Plakala tu također bila nezamjenjiva. Plakalo je bio tihi zaljubljenik teatra i čovjek bez kojeg ne bi nikada bila organizirana unutrašnja struktura tog novonastajućeg pozorišta. 

I naravno, bio je pisac dramskih tekstva. Napisao je u rekordnom roku „Sklonište“ koje je potom Bibanović, također u furizonom tempu, postavio na scenu.

Svi mi koji smo bili na premijeri te predstave, u septembru 1992. godine, pamtit ćemo taj veličanstveni momenat kulturnog i duhovnog otpora umjetnika grada naspram agresije i zla koje je sa okolnih brda sijalo smrt po Sarajevu. 

O jednoj stvari tada Bibanović, Plakalo i drugi učesnici te predstave sigurno nisu razmišljali – da će se 30 godina kasnije to slaviti kao jedan odvelikih momenata u odbrani grada i to u vlastitoj zgradi i pod znakom kuće koja je opstala i postala sastavni dio teatarske produkcije i života u Sarajevu.

Bibanović i Plakalo su htjeli da snime tih dana i igrani film po tekstu „Skonište“, ali nisu uspjeli. Sa filmovima inače Biban nije imao sreće. Tako je  godinima sa ekipom iz FISTA radio dokumentarac o Tifi, ali ga je smrt omela u namjeri da ga završi. Kasnije je taj film nastavio novinar Bakir Hadžimoerović i napravio jedan od najboljih dokumentaraca o ljudima iz kulturno-muzičke prošlosti Sarajeva.

Slična priča se umalo dogodila i sa igranim TV filmom „Zaboravljena poslovica“ po tekstu Irfana Horozovića  i u produkciji FTV-a 2022. godine, ali je taj film ipak završen. Umro je pri samom kraju postprodukcije filma, pa sam ja, po njegovoj želji, ubacio muziku za film koju je komponovao Asim Horozić.

Iza Dubravka Bibanovića ostalo je puno završenih i ostvarenh djela, kao i punih onih nedovršenih. 

Da je samo bio jedan od ljudi koji je stvorio SARTR, koji ovih dana slavi svojih prvih 30 godina, bilo bi više nego dovoljno. 

(DEPO Portal/ak)