Nakon 142 godine postojanja Fabrika duhana Sarajevo je danas stavila ključ u bravu. Ovaj kraj, kakav je Fabrika duhana Sarajevo dočekala, spremao se postepeno godinama unazad.

Podsjetimo, u javnost je procuirila vijest o likvidaciji fabrike tokom februara mjeseca, a kasnije su se tim povodom saopštenjem oglasili iz Nadzornog odbor kompanije BADECO ADRIA d.d, koja je većinski vlasnik FDS-a, koji je ujedno i donio prijedlog odluke o likvidaciji fabrike.

Veliki broj radnika i njihovih porodica je danas ostao bez hljeba u rukama, a za sve ponajviše krive Federalnu vladu. Kazali su da je propast počela kada je politika počela “zavlačiti svoje ruke u finansije fabrike”.

No, vratimo se nekoliko godina unazad. Kriminal u ovog kompaniji cvjetao je od samog kraja rata. FDS je, kao i većina profitabilnih javnih kompanija, korištena kao vreća para i izvor finansiranja stranačkih ubleha i predizbornih akcija.

U Nadzorni odbor 2000. godine je došao rahmetli Nijaz Duraković, koji je zatražio da u preduzeće uđu finansijski revizori, međutim taj prijedlog je osporila tadašnja SDA, iz njima poznatih razloga.

Radnja se dešava nakon što SDP preuzima vlast u Federaciji, i za premijera dolazi Alija Behmen umjesto Edhema Bičakčića (SDA). Upravo tad, za direktora FDS-a dolazi i Edin Mulahasanović, koji je i trenutni direktor nečega što je ostalo od FDS-a.
 

Nakoliko godina nakon toga, u kompaniju ulazi Finansijska policija koja sastavlja iscrpan izvještaj koji je dostavljen i tužilaštvima.

Inspektori su utvrdili da je tadašnja Uprava FDS-a na čelu sa Mulahasanovićem muljala oko kapitala i dionica, piše Raport.

Kada su odradili što im je trebalo, krenula je i rasprodaja imovine FDS-a na skupocjenim lokacijama. Inspektori su utvrdili da je načinjena višemilionska šteta, koju u Tužilaštvu Kantona Sarajevo nisu prepoznali pa su obustavili istragu.

Na kraju je Vlada FBiH, preko Vakufske banke, ostala na 40 posto dionica i njih je premijer Fadil Novalić odlučio prodati. 15. septembra 2016. godine dionice su i prodate kompaniji British American Tobacco (BAT) za oko 42 miliona KM.

Nakon toga dolazi do odvajanja duhanskog od neduhanskog dijela poslovanja, prodaje brandova i odvajanja lanca kioska Tobacco Press koji su pripojeni firmi iNovine. Početkom 2018. godine osniva se firma FDS d.o.o., s ciljem da se bavi isključivo duhanskim biznisom. Nakon toga dio firme, to jeste FDS d.d., koji je ostavljen da se bavi neduhanskim biznisom, mijenja ime u Badeco Adria i pod tim imenom počinje poslovati od početka decembra 2018. godine. Badeco je od FDS-a naslijedio vlasništvo u nekoliko banaka, fondova i kompanija, ali je većinu toga prodao.
 

Iz BAT-a nikad nisu krili da je proizvodnja sve manja i da duhanski biznis donosi gubitke, ali su za sve krivili crno tržište i akciznu politiku.

I sad mu je došao konačni kraj. 150 radnika ostat će bez posla, a nekadašnji simbol Sarajeva, koji je proizvodio i čuveni sarajevski Marlboro, odlazi u prošlost.

Bitno je napomenuti da je Dom naroda Federacije BiH usvojio incijativu Elmedina Konakovića i Anera Žuljevića za formiranjem komisije za istraživanje privatizacije i propadanja FDS-a i FDM-a.

Konaković je kazao da Dom naroda formirao i komisiju koja je istraživala slučaj nabavke malina-respiratora te da se to pokazalo i kroz sudski proces vrlo korisnim.

Istakao je da je najava gašenja Fabrike duhana Sarajevo aktuelizirala cijelu problematiku njene privatizacije.

U komisiji je 11 ljudi i to:

Igor Stojanović, Zvonko Marić, Fahrudin Skopljak, Žarko Vujović, Zdenka Džamba, Damir Džeba, Alisa Hajdarević, Vibor Handžić, Damir Marjanović, Aner Žuljević i Elmedin Konaković.

Svakako da godinama već Fabrika duhana Sarajevo ne važi za giganta, niti za jaku kompaniju kakva je nekada bila, a pojedini radnici predvidjeli su njenu propast te su još prije nekoliko godina napustili FDS. Međutim, danas čuveni sarajevski Marlboro, odlazi u prošlost.

(Raport.ba, DEPO PORTAL/md)