Američka farmaceutska kompanija Pfizer, koja je nedavno dospjela u žižu javnosti zbog vakcine protiv korona virusa i optužbi američkog predsjednika Donalda Trumpa za krađu predsjedničkih izbora, ima preko 170 dugu istoriju punu zanimljivosti, ali i kontroverzi, od kojih mnoge nisu poznate široj javnosti.

Malo je poznato da je prvi proizvod kompanije bio šećerni stapić sa antiparazitikom, da se godišnje proda 40 tona Vijagre koju je Pfizer patentirao 1996. godine, kao i da je kompanija krajem 19. vijeka bila vodeći proizvođač limunske kiseline u SAD, u vrijeme rastuće popularnosti Coca-Cole i Pepsi, piše hrvatski Tportal, prenosi Tanjug.

Najpoznatiji Pfizerov proizvod je Viagra, lijek za disfunkciju erekcije, koji je otkriven sasvim slučajno. Naime, hemičari u laboratorijama kompanije pokušali su da sintetišu lijek za visoki krvni pritisak i anginu pektoris, ali su prva klinička ispitivanja pokazala da ima veoma mali uticaj na anginu, kao i da bi mogao da izazove erekciju. Tako je Pfizer odlučio da na tržište izbaci lijek za erektilnu disfunkciju umjesto za anginu pektoris, koji je patentiran 1996. godine, a odobren 1998.

Po izbacivanju na tržište Viagra je imala najbrži početni rast prodaje nakon lansiranja bilo kojeg proizvoda na recept, a 2008. godine lijek je dosegao prodaju od gotovo dve milijarde dolara. Vijagru je do danas koristilo 66 miliona muškaraca širom svijeta, a godišnje se proda 40 tona ovog lijeka.

Pfizer je takođe otkrio i poznati antidepresiv Zoloft, čija je prodaja podstakla rast kompanije u posljednjim decenijama 20. vijeka. Tada je kompanija prvi put zabilježila prodaju od milijardu dolara godišnje, nakon što je 1980. godine na tržište lansiran protivupalni lijek na recept Felden.

Prošle godine Pfizer je imao gotovo 52 milijarde dolara prihoda i 16,3 milijarde dolara zarade. Najprodavaniji proizvod mu je lijek protiv bolova Lirika, čija prodaja čini gotovo 10 odsto godišnjeg prihoda.

U upravljačkim strukturama Pfizera već 80 godina nema nikoga iz porodice po kojoj je kompanije dobila ime. Posljednji je bio Emil Pfizer, koji je kompaniju vodio od 1906. do 1941. godine, a čiji je otac Charles (pravo ime Carl) 1849. krenuo u biznis sa lijekovima zajedno sa rođakom Charlesom F. Erhartom. Pfizer je bio hemičar, a Erhart poslastičar, obojica porijeklom iz njemačkog grada Ludvigsburga.

Njih dvojica su u Njujorku osnovali firmu "Charles Pfizer and Company", a prvo što su proizveli bio je jestivi oblik antiparazirika santonina. Lijek je napravljen u obliku šećernog štapića, gdje je santonim pomiješan sa masom ukusa karamele od badema. Proizvod je postao hit i kompanija je odmah počela uspješno da posluje.

Malo je poznato i da je krajem 19. vijeka Pfizer postao vodeći proizvođač limunske kiseline u SAD, kada se povećala potražnja za ovom supstancom zbog popularnosti Coca-Cole i Pepsi. Limunska kiselina je u tom periodu postala glavni izvor prihoda kompanije tokom nekoliko narednih decenija.

Za vrijeme Drugog svjetskog rata kompanija je postala vodeći svjetski proizvođač penicilina, nakon čega je krenula u ekspanziju širom svijeta.

Od početka novog milenijuma Pfizer svoj rast uglavnom temelji na akvizicijama, što ga je učinilo jednom od najvećih farmaceutskih kompanija na svijetu. Međutim, ubrzani rast kompanije bio je praćen brojnim kontroverzama.

Pfizer je u više navrata bio kažnjen zbog ozbiljnih propusta u radu, od kojih mnogi uključuju veliki broj smrtnih slučajeva, kao i zbog prikrivanja nuspojava lijekova, njihovog pogrešnog reklamiranja i podmićivanja ljekara.

Osim toga, kompanija je u SAD poznata kao jedan od najvećih lobista na političkoj sceni, a potvrđene su i bliske veze Pfizera sa vlašću u ovoj zemlji.

Donald Trump je kompaniju optužio da je namjerno odugovlačila sa objavom u skorom izlasku vakcine na tržište kako bi on izgubio na izborima, a što se i dogodilo samo nekoliko sati nakon što je Pfizer izdao saopštenje o tome.

Vakcinu protiv korona virusa pod radnim nazivom BNT162 prvo je razvila njemačka kompanija BioNTech još sredinom januara. BioNTech je u partnerstvo sa Pfizerom ušao u proljeće, a američka kompanija se obavezala da će podmiriti sve troškove daljeg razvoja vakcine.

Ukoliko sve bude išlo po planu, Pfizer i BioNTech ući će u istoriju kao prvi proizvođači vakcine protiv virusa koji je doveo do najgore pandemije u proteklih sto godina.

(DEPO PORTAL/md)