Izvor: Aljazeera Balkan
Piše: Jasmin Agić

Izjednačavanje partizana i četnika, kao dva jednakopravna antifašistička pokreta koja su na prostoru tadašnje Jugoslavije djelovali tokom Drugog svjetskog rata, nije nova pojava. S tim se tezama budio nacionalizam koncem 80-tih godina prošlog vijeka, a historijski revizionizam jednako je snažan i danas. Baš kao i u vrijeme raspada Jugoslavije, i danas takve teze u javnost najsmjelije iznose politički pretstavnici, a posljednji u nizu onih koji je nastojao relativizirati ulogu Narodnooslobodilačke borbe je član Predsjedništva Bosne i Hercegovine Milorad Dodik.

Osim toga, već se nekoliko desetljeća, sasvim pogrešno, partizanski pokret želi opisati kao "antisrpski", a jedini razlog takvog falsificiranja historije je činjenica da su partizani bili protivnici ideje stvaranja "velike Srbije". A ono što historija nedvosmisleno bilježi kao statistički podatak jeste da su gotovo polovina partizanskih vojnika bili Srbi.

Već samim izbijanjem Drugog svjetskog rata i formiranjem Nezavisne države Hrvatske Srbi postaju meta zločinačkih udara, a prvi koji su osjetili žestinu endehazijske rasističke ideologije bili su intelektualci i bogati pojedinci, kaže historičar Dino Dupanović.

Srbi su bili prva meta NDH-a

"Prvo trebamo znati da je dobar dio srpske intelektualne elite već na početku Drugog svjetskog rata stradao od ustaša, koji su upravo u svojim akcijama ciljali na bogate Srbe i intelektualce, dakle sve one koji su mogli ugroziti stvaranje NDH-a. To je, dobrim dijelom, limitiralo učešće srpske intelektualne elite u NOB-u, što ne znači da je nije nikako bilo u NOB-u. Najvećim dijelom to su bili pjesnici, književnici, ljekari, ali i veliki broj svećeničkih lica."

Učešće Srba u NOB-u je od neprocjenjive važnosti i jedina historijska istina je, kaže historičar Marko Hoare, da su se Srbi masovno odazvali partizanskom pozivu na ustanak. Tokom prve godine rata Srbi su, pojašnjava Hoare, u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Srbiji činli većinu partizana.

"Od 22.148 partizanskih boraca Titove glavne operativne grupe koji su učestovali u Bitci na Sutjesci u junu 1943. godine, njih 11.851 su bili Srbi, a 5.220 su bili Hrvati. Kada su se partizanske snage značajno proširile u jesen 1943. godine, netom nakon kapitulacije Italije, postotak partizana koji nisu bili Srbi veoma se povećao. U maju 1944. godine Tito je izvijestio da su 44 posto svih partizana Srbi. Godine 1977. Srbi su u Jugoslaviji sačinjavali nešto manje od 40 posto stanovništva, ali registriranih veterana partizana bilo je 53 posto."

S Hoareovim stajalištem se slaže i Dupanović, koji kao ilustraciju koja najbolje odgovara na pitanje da li su Srbi bili pripadnici NOB-a, podsjeća na riječi Josipa Broza Tita.

"Srbi su sasvim sigurno narod koji je najvećim brojem učestvovao u NOB-u i, posmatrano kroz širi historijski koncept, to je uvjetovano različitim faktorima, a ponajviše ustaškim zločinima na Srbima. Postoji jedan Titov zapis koji se odnosi upravo na pojedinačno učešće naroda Jugoslavije u NOB-u; tako, po Titovim riječima, do početka maja 1944. godine 44 posto partizana bili su Srbi, 30 posto Hrvati, 10 posto Slovenci, četiri posto Crnogorci i 2,5 muslimani."

Podrška srpskih intelektualaca

Podrška partizanima među srpskim stanovništvom je uvijek bila izuzetno velika, kaže Hoare, ističući da je, osim "običnih" ljudi, pokret imao podršku i među uglednim srpskim političarima i intelektualcima, čak je imao podršku i onih koji nominalno nisu bili komunisti, niti su dijelili s partizanima socijalističke i revolucionarne svjetonazore.

Nastavak teksta čitajte ovdje.

(DEPO PORTAL/BLIN MAGAZIN/ad)