Bilo je to prije skoro deset godina, u junu 2004., u vrijeme kada je predsjednik RS-a bio Dragan Čavić, čovjek koji je bio spreman istražiti i priznati najveći zločin koji se desio tokom posljednjeg rata u BiH. Nažalost, i na štetu cijele bh. države, nakon njega na čelo drugog entiteta zasjeo je Milorad Dodik, apsolutni gospodar istine u Republici Srpskoj.

U cilju rasvjetljavanja svega onoga zbog čega ga danas optužuje Dodik, Dragan Čavić je na svom blogu na portalu frontal.ba pojasnio događaje iz vremena kada se nalazio na čelu RS-a i tražio da se sprovede istraga zločina počinjenih u Srebrenici. 

VEZANI TEKST: OVAKO JE DRAGAN ČAVIĆ GOVORIO 22. JUNA 2004. GODINE: I kao čovjek i kao Srbin priznajem: Devet dana jula srebreničke tragedije crna je stranica istorije srpskog naroda!

POSLANIČKO PITANJE MINISTRU PRAVDE: Na 30. sjednici Narodne skupštine RS, održanoj 9. oktobra ove godine, Dragan Čavić potegao je pitanje zbog kojeg ga Milorad Dodik konstantno etiketira u javnosti kao političara koji je nanio nepopravljivu štetu Republici Srpskoj jer je svojevremeno potpisao izvještaj komisije koji je potvdio da se u i oko Srebrenice, od 10. do 19. jula 1995. godine, dogodio stravičan zločin. Ministru pravde Čavić se obratio sljedećim riječima:

- Nekoliko godina traju špekulacije oko nalaza Komisije za istraživanje događaja u i oko Srebrenice sa razno raznim kvalifikacijama, ko je to sačinio, na osnovu čega sačinio, ko je potpisao, a najčešće se u kontekst tog izvještaja stavlja moje ime i to od strane, prije svega, Predsjednika Republike Srpske, pa onda ovoga zaposlenika u Ministarstva pravde koji se zove i preziva Krčmar, ne znam kako mu je ime, i onda razno raznih SNSD-ovih stručnjaka koji to nazivaju najvećim činom veleizdaje.

Da bismo ovu situaciju jednom definitivno rasčistili postavljam pitanje:

Gospođo ministarka, zbog čega, na osnovu čije odluke i ko je formirao Komisiju za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. godine, na osnovu čijih istraga i nalaza je Komisija sastavila izvještaj, kome je ova Komisija podnijela izvještaj, ko je izvještaj potpisao i ko ga je usvojio?

ODGOVOR: Ministarstvo pravde Republike Srpske, dostavilo je poslaničko pitanje Republičkom centru za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica kao obrađivaču Informacije o izvještaju Komisije za Srebrenicu.

U tom smislu, dostavljamo odgovor na poslaničko pitanje koji je sačinjen od strane Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica.

S poštovanjem,
MINISTAR
Gorana Zlatković

Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica

Broj:08/4.1.1/773-155/13
Datum: 07.11.2013. godine

REPUBLIKA SRPSKA MINISTARSTVO PRAVDE
Trg Republike Srpske 1 Banja Luka

Predmet: Odgovor na poslaničko pitanje

Imajući u vidu navedeno poslaničko pitanje, obavještavamo vas o sljedećem:

Formiranje Komisije za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. godine (u daljnjem tekstu: Komisija) bilo je motivisano obavezom Republike Srpske (RS) da odgovori na Odluku Doma za ljudska prava Bosne i Hercegovine (BiH) od 3. marta 2003. godine. Odluka Doma odnosila se na 49 prijava koje su podnijeli najbliži rođaci lica prijavljenih kao nestala u događajima u julu 1995. godine u srebreničkoj regiji, a o čijoj sudbini tada nije bilo pouzdanih saznanja. Pošto Dom nije bio zadovoljan prvim odgovorom Vlade RS (septembar 2002. godine), uslijedila je reakcija Visokog predstavnika u BiH (OHR), a u međuvremenu je pristiglo još 1.800 aplikacija.

Dom za ljudska prava BiH je naredio Republici Srpskoj da "po hitnom postupku" objavi sve informacije koje posjeduje, a koje se odnose na sudbinu i mjesta gdje se nalaze nestali, zatim da otkrije "sve informacije koje se odnose na lokacije pojedinačnih i masovnih primarnih i sekundarnih grobnica žrtava događaja u Srebrenici koje nisu ranije objelodanjene", kao i da "sprovede potpunu, svrsishodnu, temeljnu i detaljnu istragu o događajima koji su doveli do utvrđenih kršenja ljudskih prava, kako bi članovi porodica i javnost saznali za ulogu RS u masakru u Srebrenici jula 1995, za njene kasnije pokušaje da prikrije ove činjenice, te za sudbinu i mjesto gdje se nalaze lica nestala u Srebrenici u julu 1995". U odluci Doma nije precizirano da li se radi o licima iz podnesenih apelacija ili o svim licima koja su tada bila prijavljena kao nestala.

Vlada RS je, suočena sa zahtjevom Doma za ljudska prava BiH i OHR-a, sredinom decembra 2003. formirala Komisiju, kao svoje privremeno radno tijelo (Vlada RS, Odluka o obrazovanju Komisije za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995, broj: 02/1-020-1378/03, od 15. 12. 2003.).

Komisija je imala sedam članova. Pet članova imenovala je Vlada RS, a dvojicu visoki predstavnik. Za predsjednika je imenovan Marko Arsović (sudija i advokat); za članove: Đorđe Stojaković (bivši sudija i advokat, potpredsjednik Komisije), Milorad Ivošević (sudija), Gojko Vukotić (bivši sudija i advokat), Milan Bogdanić (šef Kancelarije Vlade RS za traženje nestalih lica). Visoki predstavnik imenovao je Smaila Čekića (istoričar, potpredsjednik Komisije) u ime porodica koje su podnijele apelacije i Gordona Bejkona, predstavnika Međunarodne komisije za nestala lica (ICMP). Poslije prihvatanja ostavke Marka Arsovića, Vlada RS je 20. aprila 2004. godine za novog predsjednika Komisije imenovala dotadašnjeg člana Komisije Milana Bogdanića. Naknadno, u Komisiju je imenovan istoričar Željko Vujadinović (17. maja, operativno od 25. maja 2004. godine). U svojstvu posmatrača, rad Komisije pratili su predstavnici OHR (najčešće Prvi zamjenik visokog predstavnika Bernar Fasije), međunarodne policije i Tužilaštva MKSJ.

Komisiji je zadato da "preduzme sve istražne i druge radnje u cilju utvrđivanja pune istine o događajima u i oko Srebrenica u vremenu od 10. do 19. jula 1995." Takođe, naloženo je MUP-u RS, Ministarstvu pravde RS, Ministarstvu odbrane RS, Generalštabu VRS, OBS-u i Republičkom sekretarijatu za odnose sa MKSJ da "u potpunosti podrže rad Komisije".

Prvi preliminarni izvještaj Komisije sačinjen je 14. aprila 2004. godine. Preliminarni izvještaj potpisali su potpredsjednici – Smail Čekić i Đorđe Stojaković.

Komisija je podnijela Izvještaj 11. juna 2004. godine Vladi RS, koji je istog dana i usvojen.

Izvještaj od 11. juna 2004. godine, kao i Dodatak izvještaju od 15. oktobra 2004. potpisali su: predsjednik Komisije (Milan Bogdanić), dva potpredsjednika (Smail čekić i Đorđe Stojaković), kao i četiri člana (Gordon Bejkon, Gojko Vukotić, Milorad Ivošević i Željko Vujadinović).

Zbog pristizanja novih dokumenata i informacija, za čiju je potpuniju analizu i ocjenu trebalo još vremena, a kako stoji u Dodatku izvještaja, tadašnji predsjednik Republike Srpske Dragan Čavić i Vlada RS su obezbijedili svu potrebnu političku i finansijsku podršku za produžetak mandata Komisiji do 15. oktobra 2004. godine.

Tadašnji predsjednik Republike Srpske Dragan Čavić se obratio javnosti povodom Izvještaja Komisije (RTRS 22. juna 2004. godine).

Preporuke Komisije

Završetak rada Komisije za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. godine nije kraj nego početak priče o tome zločinu kao i o drugim zločinima počinjenim na prostorima Bosne i Hercegovine.

Cjelovitija predstava o događajima u i oko Srebrenice moguća je samo nakon sagledavanja njihovog istorijskog konteksta.

Imajući u vidu rezultate istraživanja, Komisija preporučuje:

•Metod i način rada Komisije mogao bi biti model za dalja istraživanja počinjenih zločina na svim prostorima, bez obzira na to ko ih je kada i gdje počinio;

•Izvještaj sa prilozima predstavlja dobar osnov za angažovanje nadležnih organa (posebno organa gonjenja i pravosudnih organa na entitetskom i državnom nivou) za dalje istraživanje, dokumento-vanje i procesuiranje zločina;

•Nadležni organi treba da nastave sa aktivnostima na daljem prikupljanju dokumentacije i relevantnih činjenica, posebno u vezi sa eventualno novim pojedinačnim i masovnim grobnicama. Info-rmacije o potencijalnim grobnicama koje eventualno stignu orga-nima Republike Srpske poslije završetka rada Komisije treba dostaviti Federalnoj komisiji za nestala lica ili drugom nadležnom organu;

•Pospješiti i ubrzati rad na ekshumacijama i identifikacijama posmrtnih ostataka u kojem cilju nadležni organi treba da iznađu odgovarajuća materijalno-finansijska sredstva.

•Dozvoliti da tijela još godinama leže u sada poznatim grobnicama, bila bi dodatna nepravda porodicama koje već devet godina čekaju na odgovore;

•Organi vlasti treba da preispitaju angažmane lica zaposlenih u državnim organima, institucijama kao i javnim službama, a koji su osumnjičeni za ratne zločine;

•Komisija osjeća potrebu da preporuči rukovodstvu Republike Srpske da se pokloni žrtvama Srebrenice i izvini porodicama žrtava.

Komisija se nada da će isti primjer slijediti i predstavnici vlasti drugih naroda u Bosni i Hercegovini u odnosu na sve druge ratne zločine i žrtve nevino nastradale u ratnim događanjima.

•Uporedne spiskove treba objaviti u sredstvima javnog infor-misanja, nakon ocjene Izvještaja od strane Komisije za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine

Vlada Republike Srpskeje po završetku rada Komisije 10. novembra 2004. godine usvojila sljedeće Zaključke: 

1. Vlada Republike Srpske upoznala se i prihvatila Izvještaj Komisije za istraživanje događaja u i oko Srebrenice u periodu od 10. do 19. jula 1995. godine.

2.Izvještaj nedvosmisleno pokazuje, da su u području Srebrenice u julu 1995. godine, učinjeni zločini velikog obima grubim kršenjem međunarodnog humanitarnog prava.

3.Konstatujemo, da je Republika Srpska iskazala odlučnost da se suoči sa istinom o događajima iz proteklog tragičnog sukoba na prostoru Bosne i Hercegovine.

4.Vlada Republike Srpske smatra da će Izvještaj pomoći rasvjetljavanju sudbine velikog broja nestalih lica navedenih u Odluci Doma za ljudska prava za Bosnu i Hercegovinu, ali i drugih lica koja nisu obuhvaćena ovom odlukom.

5.Rad Komisije istorijski je čin, i kao takav podliježe sudu istorije. Formiranje Komisije i njen rad dokaz su zrelosti institucija Republike Srpske i srpskog naroda.

6.Vlada Republike Srpske saosjeća sa bolom srodnika postradalih Srebreničana, uz iskreno žaljenje i izvinjenje zbog tragedije koja im se dogodila.

7.Vlada Republike Srpske je opredijeljena i preduzima odlučne korake da se pred lice pravde izvedu sva lica koja su počinila ratne zločine. Nijedan zločin, bez obzira ko ga počinio, ne smije ostati nekažnjen.

8.Izvještaj sa prilozima predstavlja dobar osnov za postupanje nadležnih organa (posebno organa gonjenja i pravosudnih organa na svim nivoima vlasti) za dalje istraživanje, dokumentovanje i procesuiranje zločina.

9.Nadležni organi Republike Srpske nastaviće sa aktivnostima na daljem prikupljanju dokaza koji će pomoći potpunom otkrivanju sudbine nestalih lica.

10.Vlada Republike Srpske zahtjeva da se što prije izvrši ekshumacija i identifikacija nestalih lica, jer bez toga je nemoguće završiti ovaj proces.

11.Metod i način rada Komisije trebao bi postati primjer za neophodna dalja istraživanja počinjenih zločina na svim prostorima, bez obzira na to, ko ih je, kada i gdje počinio.

12.Potpuni uvid u događaje u i oko Srebrenice moguć je jedino nakon sagledavanja istorijskog konteksta.

13.Vlada Republike Srpske smatra da će rad i rezultati rada Komisije doprinijeti stvaranju klime povjerenja u Bosni i Hercegovini i širem regionu.

14.Vlada Republike Srpske izražava poštovanje radu Doma za ljudska prava i njegovom nasljedniku, uz iskrenu opredijeljenost za sprovođenje odredaba humanitarnog prava, uz prijedlog da prihvati rezultate ovog Izvještaja.

15.Vlada Republike Srpske odaje iskreno priznanje članovima Komisije na hrabrosti, odlučnosti, savjesnom i ljudskom odnosu koji su pokazali u radu.

S poštovanjem,
DIREKTOR

Milorad Kojić